Het dak van het Groothandelsgebouw in Rotterdam krijgt zijn oorspronkelijke functie van leefdak terug. De renovatie behelst 12.000 m2 in verschillende opbouwen. Een innovatie daarbij: een systeem van gelijmde kunststof dakbedekking en isolatieop 34 meter hoogte.
bron: Architectenweb.nl
Het bekende Groothandelsgebouw in Rotterdam wordt geheel in oude luister hersteld, volgens hedendaagse eisen en met hedendaagse materialen en technieken. Dat geldt voor de binnenkant van het gebouw, maar ook voor de gevels en zelfs voor het dak. Architect Huig Maaskant had
oorspronkelijk terrassen en bankjes geplaatst rondom de lichtkoepels op het dak. In de loop der jaren waren die verdwenen en bij een vorige beperkte renovatie van enkele jaren geleden was het dak vol gezet met diverse installatiekasten en luchtkanalen. Architect André van Stigt uit Amsterdam heeft ze nu allemaal weer weg laten halen en heeft de terassen en bankjes in ere hersteld, inclusief de betegeling in het zwartwitte dambordpatroon. Langs de dakranden voegde hij daar een mossedumdak aan toe. Constructief kon het zware betonnen dak het allemaal
wel hebben. Maar voor het overige was er in het oorspronkelijke ontwerp al veel mis met het dak. Zo ontbraken overal loodslabben onder zowel gemetselde als betonnen gevels en bij kolommen en betonnen opstanden van de lichtkoepels. Daarnaast gaven de hemelwaterafvoeren problemen. Het dak waterde af naar het midden en de in betonkolommen ingestorte hwa’s veroorzaakten lekkages binnen in het gebouw. Om dit probleem op te lossen was bij de vorige renovatie met bitumengebonden EPS-korrels een afschot naar de gevel gemaakt en waren hwa’s aan de buitenzijde aangebracht.
Voor de dakrenovatie werkt hoofdaannemer Strukton Bouwprojekten samen met Kooy en Co Kunststofdaken en Isolatie uit Tilburg. Hun eerste idee was om verder te bouwen op het dak van de vorige renovatie: grind en tegels er af, pu-isolatie er op en een kunststofdakbedekking er overheen. Om dat te kunnen doen was uiteraard een onderzoek van de ondergrond nodig. Kooy Tilburg trof daarbij natte plekken aan in de EPS-onderlaag. Reden voor Strukton om BDA in te schakelen voor een uitgebreid onderzoek. Toen bleken drie van de vier daken nat te zijn, zodat aannemer en dakdekker besloten om van deze daken de bestaande dakbedekking te verwijderen. Dat het dak nat was kwam overigens niet door inwendige condensatie, maar vooral
door insluipend vocht door lekkage. Bijvoorbeeld doordat het bitumen koud opgezet tegen opgaand werk van gevels en lichtkoepels. Die beslissing had wel consequenties voor de uitvoering. Niet alleen moest het dak waterdicht blijven tijdens de uitvoering, maar de werkzaamheden mochten ook geen overlast veroorzaken. Projectmanager ing. Johan Valster van Strukton Bouwprojekten:‘Vanwege de gebruikers mocht er geen geluidoverlast zijn tussen 8.00 en 17.00 uur. Na 22.00 uur mag dat niet vanwege de buurt. En eigenlijk mag het helemaal niet omdat er ook nog 24-uurs callcentra in het gebouw gehuisvest zijn. En dat terwijl op topdagen 250 bouwvakkers in en rond het gebouw werken…’
Noodlaag
Omdat de sloopwerkzaamheden op het dak door trilling in de betonconstructie vooral binnen het gebouw overlast veroorzaken, zijn deze werkzaamheden ’s nachts uitgevoerd. Om 23.00 uur werd op grond van de weersverwachting de beslissing genomen om wel of niet te gaan slopen. ‘Maar wat het weer betreft hebben we een perfecte tijd gehad’, zo vertelt projectleider Thom Roovers van Kooy Tilburg. Na de sloopwerkzaamheden liet Kooy Tilburg een bitumineuze noodlaag aanbrengen, die tevens dienst doet als dampremmende laag in de nieuwe dakopbouw. De grootste oneffenheden in het oppervlak werden hierna uitgevuld met gestabiliseerd zand. Per keer werd 200 m2 onder handen genomen. Waterafvoer Langs de dakranden zijn mossedumdaken aangebracht. De ondergrond hiervan bestaat uit 63 mm pu-plaat (Rc 2,5)met daaroverheen een pvc-dakbedekking met glasvliesinlage (Alkorplan L). Om de wortelbestendigheid en doorscheurweerstand te vergroten, is gekozen voor een materiaaldikte van 1,5 mm in plaats van 1. Hieroverheen ligt een drainagemat van 30 mm, gevolgd door 40 mm granulaat en tot slot sedummatten. Langs de dakrand ligt een grindbak van 30 cm breed op de pvc-folie. Afschot ontbreekt in deze opbouw, terwijl het water vanuit de middenzone wel naar de dakrand gebracht moet worden. Dat transport verloopt via de drainagematten en via extra sleuven in de onderzijde daarvan. Om de pvc-dakbedekking in één lijn te kunnen houden – nodig voor de waterafvoer – is in de betegelde middenzone gekozen voor isolatie met een 30 mm pir-plaat. Daar bovenop ligt een EPS 200 afschotplaat die verloopt van 85 mm in het midden naar 35 mm aan de zijkanten. De totale laagdikte aan de zijkanten is daarmee 65 mm,wat aansluit bij de 63 mm pu-isolatie onder het mossedumdak. De tegels 50x050x5 cm zijn aangebracht op tegeldragers 20x20x1,5 cm van rubbergranulaat. Ook de betonband tussen terras en mossedumdak staat op deze tegeldragers, zodat het water er vrij onderdoor kan stromen.
Mechanische bevestiging
Een probleem bij deze dakopbouw was de benodigde ballast. In de middenzone vormen de tegels voldoende ballast. Maar in de sedumzone was mechanische bevestiging noodzakelijk. tippmix sportfogadás Normaal gesproken wordt die tijdens het leggen aangebracht in de overlap van de banen. Maar vanwege geluidoverlast was dat nu niet haalbaar. Tom Roovers:‘We hebben nu eerst alle banen aangebracht, zonder mechanische bevestiging. Vervolgens zijn we ’s ochtends tussen 6.00 en 8.00 uur met een boorkar met zes boormachines tegelijk aan het werk gegaan om de gaten te boren. Na het aanbrengen van de bevestiging hebben we hier losse stroken
pvc-dakbedekking overheen gelast.’
Bij deze geïsoleerde dakopbouw was ook een hogere dakrand nodig. De aannemer heeft daarvoor een 70 mm hoge houten balk op de bestaande dakrand aangebracht. Kooy Tilburg heeft hierin noodoverlopen gemaakt bij de hwa’s. Het bedrijf heeft de pvc-folie doorgezet tot over de dakrand en vastgelast aan een plastisol hoekprofiel. In overleg met de aannemer is gekozen voor het toepassen van kimfixatie, al was dat in dit geval niet nodig. Hiervoor zijn nylon schotelpluggen toegepast en vervolgens zijn de dakranden afgewerkt met een pvc-folie met polyester inlage (Alkorplan F) omdat die mooi plooit. De dakrand is vervolgens afgewerkt met een gepatineerde koperen kap. Datzelfde geldt voor de opstanden bij de lichtkoepels. Die zijn eerst ingepakt met pvc-dakbedekking en vervolgens voorzien van gepatineerd koperen afdekkappen. De aansluiting met de bestaande gevels was lastiger. Bij de gemetselde gevels is alsnog een loodslabbe aangebracht. Bij de betonnen gevels en kolommen was dat niet mogelijk. In overleg met BDA is uiteindelijk gekozen voor een oplossing met Triflex. De pvc-dakbedekking is met knelprofielen tegen het opgaande werk bevestigd en vervolgens waterdicht afgewerkt met Triflex prodetail gewapend met Triflex speciaalvlies.
Lijmen op hoogte
Een bijzondere klus is de dakbedekking van twee hogere daken. Dit zijn hellende daken met een vlak middenstuk, die opgebouwd zijn met bimsbeton-cassetteplaten. De hellende delen worden afgedekt met een koperen felsdak, met als onderlaag houten regels met daartussen pu-isolatie, afgedekt met een pvc-dakbedekking. Het vlakke middenstuk van dit dak zou in eerste instantie geballast worden met tegels. Maar het bleek constructief toch niet verstandig om het dak zo zwaar te belasten. Mechanisch bevestigen was echter ook geen alternatief. ‘Je kunt niet zomaar in het bimsbeton gaan boren. Als je midden in zo’n broodje boort loop je het risico dat de onderzijde van de platen wordt beschadigd’, zo geeft Thom Roovers aan.‘Het beste alternatief is een lijmsysteem toe te passen’, aldus Patrick Erven, hoofd verkoop van Kooy Tilburg. pokerstars sportfogadás ‘Samen met Blauwplaat, Kingspan en Alkorplan zijn we tot een innovatieve gegarandeerde lijmoplossing gekomen, die door alle partijen wordt gedragen. Op de bestaande ondergrond van gegoten warme bitumen brengen we nu met Instastick-lijm van Blauwplaat een pir-plaat met glasvliescachering van Kingspan aan. Met dezelfde lijm brengen we daar een pvc-dakbedekking Alkorplan A over aan.’
Enthousiast
Bij dit project is BDA betrokken geweest als adviseur. Zowel Kooy en Co als Strukton zijn daar enthousiast over. Johan Valster:‘Als Strukton hebben we daar bewust voor gekozen.We hebben gemerkt dat dakdekkers en aannemers soms geneigd zijn concessies te doen aan de kwaliteit vanwege esthetische eisen. Dan is het goed dat een derde beoordeelt of dat aanvaardbaar is. De ervaring leert dat je beter van tevoren meer geld kunt uittrekken voor een goed dak dan dat je later klachten krijgt.’ Projectleider Thom Roovers is wat dat betreft zeer tevreden over de samenwerking tussen de diverse partijen en in het bijzonder over de rol van BDA. tippmix kalkulátor tipplap Zeer verheugd was hij dat bij de meest recente deelopleveringen BDA zelfs complimenten uitdeelde. Ook Johan Valstar is tevreden over de kwaliteit van het dak. Dat betreft echter niet alleen het technische deel, maar ook de architectonische kwaliteit.‘Het idee van een leefdak was niet alleen een mooi plaatje van de architect, maar het werkt ook in de praktijk. Mensen komen vanuit alle kantoren naar de leefdaken toe.’ ■
Projectgegevens
Opdrachtgever: Groothandelsgebouw Rotterdam
Ontwerp: André van Stigt, Amsterdam
Uitvoering: Strukton Bouwprojekten, Maarssen
Dakdekker: Kooy en Co Kunststofdaken en Isolatie, Tilburg
Start bouw: mei 2002
Geplande oplevering: november 2005
Bouwsom (totale renovatie): € 58 miljoen
